Kawa to jeden z najpopularniejszych napojów na świecie, a jej smak i aromat uzależnione są w dużej mierze od gatunku ziaren. Wśród setek gatunków kawy, Arabika i Robusta zajmują kluczowe miejsce, różniąc się zarówno właściwościami, jak i warunkami uprawy. Znajomość ich charakterystyki pomaga nie tylko zrozumieć, co wpływa na smak naparu, ale także dokonać świadomego wyboru podczas zakupu. Warto więc poznać różnice między tymi dwoma najczęściej wybieranymi rodzajami kawy.
Arabika (Coffea Arabica) to najpopularniejszy gatunek kawy, stanowiący około 60-70% światowej produkcji. Charakteryzuje się delikatnym smakiem, bogatym aromatem oraz wyższą zawartością cukrów i lipidów, co nadaje naparowi złożony profil sensoryczny. Uprawiana głównie na wysokościach od 800 do 2200 metrów nad poziomem morza, Arabika preferuje umiarkowane temperatury (15-24°C) i roczną sumę opadów wynoszącą 1200-2200 mm.
Arabika obejmuje wiele unikalnych odmian, które różnią się profilem smakowym oraz miejscem pochodzenia. Najpopularniejsze rodzaje (odmiany) to Typica i Bourbon, znane z delikatnego i zrównoważonego smaku. Odmiany takie jak Caturra czy Catuai są często uprawiane w Ameryce Łacińskiej i cenione za swoje owocowe nuty. Natomiast odmiana Gesha, pochodząca z Etiopii, jest szczególnie ceniona przez koneserów za wybitne nuty kwiatowe i cytrusowe.
Pochodząca z Etiopii, Arabika ma większe, eliptyczne ziarna o mniejszej twardości w porównaniu do Robusty. Dzięki temu podczas wypalania uzyskuje wyjątkowe nuty smakowe, takie jak owoce, kwiaty czy orzechy. Jak sama nazwa wskazuje, jej smak wyróżnia się delikatnością i różnorodnością, co sprawia, że jest chętnie wybierana przez miłośników kaw specialty.
Gatunki kawy: Arabika kontra Robusta
Robusta (Coffea Canephora) stanowi około 30% światowej produkcji kawy. Jest bardziej odporna na szkodniki i trudniejsze warunki atmosferyczne dzięki wyższej zawartości kofeiny i kwasów chlorogenowych, które działają odstraszająco na insekty. Ze względu na swoje właściwości, Robusta znajduje zastosowanie w espresso, gdzie jest ceniona za intensywny smak i obfitą cremę. Sprawdzi się także doskonale w kawach mlecznych, takich jak latte macchiato, cappuccino czy flat white. Kawa po irlandzku, przygotowana z dodatkiem Robusty, oferuje idealny balans między intensywnością kawy, nutami whisky oraz delikatnością śmietanki.
Rośnie na niższych wysokościach, poniżej 800 metrów nad poziomem morza, tolerując wyższe temperatury (18-36°C) oraz bardziej wilgotny klimat z opadami od 2200 do 3000 mm rocznie. Jej ziarna są mniejsze, bardziej okrągłe, a napar charakteryzuje się intensywną goryczą i cięższym body. Smak kawy przygotowanej z Robusty jest wyrazisty i mocny, co sprawia, że jest chętnie wykorzystywana do przygotowania mocnej kawy, takiej jak podwójne espresso.
Arabika zawiera więcej lipidów i cukrów, co przekłada się na jej łagodny, słodki i kwiatowy profil smakowy. Robusta, z wyższą zawartością kofeiny i kwasów chlorogenowych, ma bardziej gorzki i mniej złożony smak. Gatunki kawy ziarnistej, takie jak Arabika i Robusta, różnią się nie tylko smakiem, ale także warunkami uprawy i przeznaczeniem.
Podczas gdy Arabika dominuje w segmentach kaw specialty ze względu na swoją różnorodność smaków, Robusta jest ceniona w espresso za obfitą cremę i intensywność. Oba gatunki różnią się także wydajnością – Robusta daje większe plony, co czyni ją tańszą w uprawie. Porcja espresso z Robusty jest bardziej intensywna, podczas gdy Arabika oferuje łagodniejsze nuty.
Na świecie istnieje ponad 125 gatunków kawowca, ale uprawianych jest zaledwie kilka.
Jednym z nich jest Liberica, która wyróżnia się większymi ziarnami i intensywnym, lekko kwiatowym aromatem. Jest rzadziej spotykana, ale uprawiana głównie w Malezji i na Filipinach. Innym ciekawym przykładem jest Excelsa, stanowiąca odmianę Liberiki, która dostarcza nut owocowych i kwasowości, idealnych do mieszanek specialty.
Gwatemala Antigua i Jamajka Blue Mountain to kolejne przykłady kaw cenionych za wyrafinowane smaki. Gwatemala Antigua zachwyca intensywnym, korzennym profilem smakowym, podczas gdy Jamajka Blue Mountain znana jest z doskonałej równowagi smaku i aromatu.
Wybór między Arabiką a Robustą zależy od indywidualnych preferencji smakowych oraz sposobu przygotowywania kawy. Arabika to propozycja dla miłośników delikatnych, złożonych smaków, podczas gdy Robusta zadowoli osoby poszukujące intensywności i kremowości w filiżance. Jednak Arabika i Robusta to tylko dwa z wielu gatunków kawy
Dzięki tak bogatej różnorodności, każdy może znaleźć swój ulubiony gatunek kawy, który w pełni zaspokoi jego oczekiwania.
